Classificatie

Foto’s classificeer ik met een puntensysteem, uitgedrukt in 1 tot 5 sterren. 1 en 2 sterren krijgen (betere) foto’s die een persoonlijke betekenis hebben voor een uitgebreid reisverslag of familie-album: om het verhaal compleet te maken. 3 sterren krijgen foto’s met een esthetische waarde, die vanwege hun schoonheid niet misstaan op mijn website of in een reisfotoboek, reisgids of kalender. Waar het mij echt om gaat zij de foto’s met 4 of 5 sterren: dat zijn foto’s waar ik een artistieke waarde aan hecht, die een creatieve uitdrukking van mij zijn. Deze grove indeling maakt al gauw de waarde van een dergelijke classificatie duidelijk: als ik foto’s selecteer voor mijn website dan filter ik op 3 of 4 sterren en hoger - dat scheelt een hoop afleiding.

Maar er is nog een andere reden waarom die classificatie zo zinvol is en liefst consequent toepast zou moeten worden: het geeft een basis voor reflectie. Neem onze korte vakantie in Praag.

Van 23 tot 30 december verbleven wij in deze prachtige stad. En net als de vorige keer, dat was vlak na de Fluwelen Revolutie, raakte ik volledig buiten mezelf - zo’n diepe indruk maakte zij. Zo’n boeiende mengeling van romantiek en surrealisme, van waken en dromen. Ik raakte zo los van mezelf dat ik zelfs mijn overspannenheid vergat - mijn vermoeide geest en lichaam nauwelijks meer voelde. Hoe werkt dat uit in de foto’s - als de verwondering je zo in de greep krijgt? Een snelle blik op het resultaat leert dat de meeste foto’s van deze reis niet meer dan drie sterren kregen - maar voor zo’n kort verblijf maakte ik wel heel veel 3-sterren foto’s, wat op zich een compliment voor de stad is.

Toch zijn er een aantal heel precieze momenten aan te wijzen waarop ik helemaal in het ‘Zijn’ getrokken werd. Ik herinner mij twee momenten in het onvergetelijke Franz Kafka museum, waarop ik de tranen in de ogen kreeg - bij twee citaten uit zijn brieven aan zijn vader en zijn dagboeken die mij diep raakten. En afgaand op de paar 4-sterren foto’s die ik gemaakt heb (die nog kunnen ‘rijpen’ tot een 5) waren er nog een paar momenten waarop ik niet volledig opging in wat ik zag, maar waar ik stilstond bij wat het met mij deed, hoe het mij raakte: het verstilde moment waarop ik ’s nachts aan onder de Karelbrug stond en herkende dat ik evenzeer op een brug stond, op een kruispunt - in de woorden van Nietzsche in “ein gefährliches Hinüber, ein gefährliches Auf-dem-Wege, ein gefährliches Zurückblicken, ein gefährliches Schaudern und Stehenbleiben”. Of het moment waarop ik gefascineerd werd door de veelkleurige nachtlichten die het hoekige kronkelpad beschenen voor het Museum gewijd aan de Alchemie - de kunst van het omzetten van lood in goud, het zuiveren van geest en hart (zonder dat ik me op dat moment volledig ervan bewust was dat hier dit museum was). Dat ik onder de indruk raakte van het oude Joodse kerkhof, de eeuwenlange geschiedenis van uitsluiting en miskenning. Het moment - zie onderstaand - waarop ik getroffen werd door een surreële configuratie van ‘displaced’ elementen, met in het midden een zich plotseling omdraaiend oosters kind in een monumentaal straatje, glinsterend in het verblindende tegenlicht - alsof ze er plotseling heen getoverd waren, als ballingen weggerukt uit hun normale doen.

Allemaal momenten waarop ik even alleen was met mezelf, al stond Jantina misschien vlak bij me (maar soms ook niet), en tegelijk diep in de ziel van Praag en in die van mezelf keek. Daar en dan worden de meest eigene foto’s gemaakt. Door die foto’s en de bijbehorende momenten en mentale staat te onderscheiden train ik mij die momenten en mentale staat doelbewust op te zoeken, me ervoor open te stellen en te creëren. Ook daarvoor is classificatie een essentieel hulpmiddel - achteraf in het herkennen, en ‘in het moment’ door bij mezelf na te gaan: is dit al een 4-5 sterren moment of kan die bereikt worden - of laat ik me gaan en maak ik gewoon nog maar een paar 3-tjes (waar ook niks mis mee is)?